Ervaringen met de Ukraine transverters
De Elecraft KX-3 is een geweldige set die ik gebruik achterin de Landrover maar ook thuis als hoofdset. Het vermogen van 10-12 watt is prima voor QRP gebruik. De KX-3 loopt van 160 – 6 meter; voor 2 meter heb ik de ingebouwde Elecraft 2 meter transverter die net boven de ingebouwde antennetuner past. Hoewel deze uitstekend werkt voor het aansturen van de UHF transverters, is de 2,5 watt wel erg weinig voor dagelijks werk, zelf voor een rasechte QRP’er.
Ik heb Elecraft benaderd met de vraag of ze nog van plan waren om een 2 – 4 meter transverter met 10 watt te bouwen die in het batterijvak zou kunnen passen. Sinds de komst van de Elecraft KX-2 wordt de KX-3 niet door veel mensen echt op ingebouwde accu’s gebruikt.
De ontwerpers stonden er niet direct negatief tegenover maar vooralsnog staat hun hoofd meer naar het op de markt brengen van de K-4. Dus vooralsnog hoeven we niet meteen een transverterunit te verwachten.
In 2014 kocht ik via Ebay een eenvoudige vier-meter transverter uit de Ukraine (www.transverters-store.com , maar er zijn ook andere leveranciers) . Een simpele print die gebouwd en afgeregeld werd geleverd.
Voor gebruik met de KX-3 is hij prima; de KX-3 kan voor transverterdoeleinden het vermogen terugbrengen naar 100 mWatt en dat is voldoende om deze transverter mee aan te sturen. In de praktijk bleek hij goed te werken. De website spreekt over een maximum vermogen voor aansturing van 50 mWatt maar ik heb overleg gehad met de ontwerper (UT5JCW) en de 100 mWatt uit de KX-3 mag ook zonder probleem.
Als je op internet kijkt, zijn er vóór en tegenstanders van deze printjes. Je kunt ze natuurlijk niet vergelijken met de professionele transverters van bv Kuhne, die een duidelijk hogere prijs hebben. W7QQ & KK6MC (zie internet) hebben een onafhankelijk onderzoek gedaan, zeker de moeite waard om te lezen.
Voordelen:
- Goedkoop
- Compact
- De stijl is zo’n beetje als de oude Semco printen die je ook alleen hoefde aan te sluiten.
- Reeds afgeregeld
- Geen externe componenten nodig zoals relais en sequencers
- Voldoende vermogen voor veldwerk
- Geheel in de lijn van experimenterende QRP’ers
- Verkrijgbaar voor 6 – 4 – 2 en 70 cm; allen met een IF op 28 MHz
- Uitstekende prijs – kwaliteit verhouding
Nadelen:
- Niet stabiel genoeg voor digimodes. Voor FM en SSB gaat het prima. Bij een CW QSO merken beide partijen aan de toonhoogte dat de set wat verloopt. Er zijn tegenwoordig ook verbeterde modellen te koop met een TCXO maar die zijn duurder (hoewel € 90 ook nog steeds erg goedkoop is).
- Er kan een offset zijn op het display van je achterset. Dit komt doordat de oscillator vrij loopt en geen trimmertje heeft om bij te regelen. In de KX-3 kan per band een aparte off-set worden ingesteld.
- Op de spectrumanalyser kun je wel zien dat het niet handig is om ze te gebruiken om een zware eindtrap mee aan te sturen. Maar als je de ruststroom netjes instelt en ze niet op hun tenen laat lopen dan valt het in de praktijk erg mee. Dit wordt bevestigd door het onderzoek van W7QQ & KK6MC.
- Documentatie is wat summier
Aan het begin van de kerstvakantie zag ik dat er een aanbieding was en de transverters werden verkocht voor ca. €30 per stuk (inclusief de verzendkosten).
Voor dat geld is het leuk om er mee te experimenteren en dit leidde tot de aankoop van 3 printjes voor 70 – 144 – 432 MHz. Voor minder dan € 90 (inclusief de verzendkosten) lagen ze op Oudejaarsdag op de mat.
Geheel in lijn met de eerder gebouwde voedingen en testkastjes wilde ik de drie transverters in één kastje van een oude printerswitch bouwen. De enige mogelijkheid was om ze verticaal te plaatsen. Gelukkig kreeg ik een mooi stuk hoeklijn 40 x 25 x 4 mm wat prachtig als koellichaam en bevestiging kon dienen. De eindtransistor zit “koud” tegen het koelblok.
Het 28 MHz signaal vanuit de KX-3 wordt dmv 3 eenvoudige relais verdeeld naar de 3 transverters. Een 4 standenschakelaar verdeelt de voedingsspanning, de PTT schakeling en schakelt de relais.
In de weken voorafgaand aan de komst, bouwde ik de relais op een printje, zaagde de koellichamen, tapte schroefdraad en legde de (teflon) coaxkabels en voedingskabels aan.
In de dagen na Nieuwjaar kon ik ze inbouwen. Omdat je er slecht bij kunt als ze alle drie zijn ingebouwd, heb ik eerst de 70 MHz versie gemonteerd. Pas toen de ruststroom was gecontroleerd, het vermogen was ingesteld en deze was getest met lokale stations heb ik de volgende ingebouwd.
Zoals op de foto’s is te zien, is de aansluiting van de kabels op de print wat knullig. Waarschijnlijk heeft de ontwerper een mooie testbank waar hij de print tegenaan schuift. Ik heb er voor gekozen om de draden licht te vertinnen en dan in de connectoren te duwen. Dat gaat goed, ook voor de teflon coax. Voor de HF uitgang kwam het het beste uit dat de BNC connector zo dicht mogelijk bij de print kwam en je maar 1 cm (teflon) draad nodig hebt om de afstand te overbruggen. Er is geen extern RX/TX relais nodig.
De 4 meter en 2 meter transverters geven 12 – 15 watt maar ik heb ze bewust op 10 watt gezet. De reden is dat ze dan minder op hun tenen lopen en de uitgang wat schoner is.
De 70 cm uitvoering staat op 3 watt. Als je de specificaties van de gebruikte eindtorren bekijkt, dan zou de RD16HHF1 tot max. 30 MHz gaan maar hij wordt hier op 70 MHz gebruikt. De RD15HVF1 zou tot max. 175 MHz gaan maar wordt hier ook op 432 MHz gebruikt (vandaar waarschijnlijk het lage vermogen).
Werken ze?
Direct na inbouw werkten ze. De ontvangstgevoeligheid (uiteraard eerst gemeten met de FZH QRP testset en later met de Neuwirth FUP1 DZS) blijkt goed te zijn (beter dan 0,2 uV).
Ik heb ze gedurende een maand in diverse QSO’s (CW, FM en SSB) en in de locatorcontest getest en vergeleken met de Yaesu FT-736R.
De eerlijkheid gebied te zeggen dat het ruisniveau wat hoger is. Als je de S-meters mag geloven, dan geven de transverters 1 S punt meer ruis.
De ontvangstrapporten zijn goed; geen vervorming.
Ik kan met de transverters net zoveel stations ontvangen als met de FT-736. De TX rapporten zijn over het algemeen goed. Het feit dat er wat frequentieverloop is, is niet zo erg. We zijn wellicht teveel gewend aan sets met zes cijfers achter de komma, beschouwen vervolgens dat getal ook als de absolute waarheid en vergeten dan wel eens dat een stukje eenvoudige zelfbouw ook prima kan werken.
Nogmaals:
De transverters zijn geen vervanging voor een Kuhne transverter of een dedicated VHF set van één van de bekende merken. Aan de andere kant: zo makkelijk en zo goedkoop kom je anders niet op VHF.
Het aansturen van de prints met 100 mWatt kan natuurlijk vanuit iedere (al dan niet zelfbouw) transceiver. De PA0SSB II transceiver levert 100 mWatt en wie weet is dit een mooie bestemming voor een oud project waar de eindtrap nog steeds niet van gereed is.
Bij vragen ben ik uiteraard bereikbaar.
73, Dan PA1FZH